|
Transistör Nedir?Ne iþe yarar?
Transistör en basit olarak Beyz ucuna verilen mA seviyesindeki
akým ile Kollektör - Emiter arasýný akým geçiþine açan
bir devre elemanýdýr.Transistör devrelerde bir nevi anahtar görevi görür.
Bi-polar ve Foto transistörler PNP ve NPN olamak üzere iki tipte imal edilirler.Fet transistörler
ise
P-Kanal ve N-Kanal olmak üzere iki tipte imal edilirler.Bunlarýn haricinde MOSFET ,DARLÝNGTON
,
UNÝJAKSIN ( UJT ) tipi transistörlerde bulunmaktadýr ,fakat biz bu transistörleri her zaman
kullanýlmadýklarý ( daha çok profesyonel devrelerde bulunduklarýndan ) için
ele almayacaðýz.
Transistörler GERMANYUM - SÝLÝSYUM gibi iki maddeden yapýlýrlar.Bu maddelere göre
Karþýlýk
Katologlarýnda ;Elektronik Katolog gibi Tipi hanesinde :Ge-P yani GERMANYUM maddesinden yapýlmýþ
PNP bi-polar trasistör ,Ge-N yani GERMANYUM maddesinden yapýlmýþ NPN bi-polar trasistör
,Si-P yani SÝLÝSYUM maddesinden yapýlmýþ PNP bi-polar trasistör ve Si-N
yani SÝLÝSYUM maddesinden yapýlmýþ NPN bi-polar trasistör olarak tanýnýr.
Aþaðýda sembolleriyle transistör tipleri görülmektedir.
Transistörlerin çeþitlerine göre devreye
baðlanmalarý
1- Bi-polar transitörler : PNP tipi transistörler Kollektörü
( K ) eksi ,Emiteri ( E ) artý ve Beyz ( B )
ucu ise emitere göre eksi kollektöre göre ise artý olmalýdýr.Yani beyz ucuna
gelen gerilim kollektör ve emiter uçlarýndaki gerilimden daha düþük bir gerilim
olmak zorundadýr.Ayný devre üzerinde bu gerilim ayrý bir kaynaktan veya da ayný
kaynaktan alýnan gerilim potansiyometre ile ayarlanarak uygulanabilir.
NPN tipi transistörler Kollektörü ( K ) artý ,Emiteri ( E ) eksi ve Beyz ( B )
ucu ise emitere göre artý kollektöre göre ise eksi olmalýdýr.
2- Foto transistörler : Bu çeþit transistörler
beyz yüzeyine gelen ýþýk þiddetine baðlý olarak Kollektör-Emiter
arasý akým geçiþine izin veren bir elemandýr.Beyz ucu kullanýlacak devreye
baðlanmamaktadýr.Bunun için bazý foto transistörler ise iki bacaklý olarak
imal edilirler.
3- Fet transistörler : Fet transistörlerde Drain ( D )-OLUK
,Source ( S )-Kaynak ve Gate ( G )-Kapý þeklinde ifade edilirler.Bu çeþit transistörde
Kapý akýmýnýn büyüklüðüne göre Oluk-Kaynak arasý
geçen akýmýn þiddetide deðiþme gösterir.
N-Kanal tipi Fet transistörde Oluk ( D ) artý ,Kaynak ( S ) eksi ve Kapý ( G ) ise Kaynaða
göre eksi olmalýdýr.P-Kanal tipi Fet transistörde Oluk ( D ) eksi ,Kaynak ( S ) artý
ve Kapý ( G ) ise Kaynaða göre artý olmalýdýr.
Devremizde NPN tipi transistör tek bir kaynaktan
kontrol edilecektir.Beyz ucuna verilecek gerilim RB
deðiþken direnci-potansiyometresiyle ayarlanacaktýr.Kollektör-Emiter
arasýnýn akým geçiþine açýlmasý için Beyz-Emiter
arasý VBE gerilimin 0,2-0,6 V arasý olmasý yeterlidir.Bu gerilim saðlandýðýnda
anahtar gibi olan Kollektör-Emiter arasý geçiþe izin verir.Rc ise burada yük direnci
gibi davranmaktadýr.
|
